Wat is een santokumes?

Wie graag in de keuken staat, heeft een aantal hulpmiddelen nodig. Zonder een fornuis en pannen kom je natuurlijk niet ver maar ook een goed mes mag niet ontbreken. Veel mensen kiezen voor een Frans koksmes maar er is een alternatief: de santokumessen. Dit bijzondere kookgerei is oorspronkelijk bedacht in Japan en dankt daar dan ook zijn bijzondere naam aan. Het wordt gebruikt voor veel verschillende toepassingen in de keuken.

Santoku betekent letterlijk vertaald ‘de drie deugden’. Dat is natuurlijk geen toeval. Dit unieke mes kan namelijk gebruikt worden voor drie verschillende taken. Allereerst kun je er plakjes mee snijden. Een getrainde hand snijdt de dunste plakjes waar nodig met dit mes. Daarnaast kun je er dobbelsteentjes mee maken ofwel hakken. Dat is handig voor groente maar ook zeker voor vleesgerechten. Tot slot is fijn snijden ook mogelijk met dit handige keukengerei. Fijnsnijden is soms nodig bij groente maar ook bijvoorbeeld als het gaat om knoflook of tofu. 

Santokumessen te gebruiken als vervanging van het veelgebruikte Franse koksmes maar het kan ook een aanvulling zijn. Een santokumes heeft een snede die vrij recht loopt met een kleine bolling op het einde. Het lemmet heeft over vrijwel de gehele lengte dezelfde breedte en loopt pas een paar centimeter van de punt schuin af. Sommige versies van dit mes hebben bovendien kluitjes aan de zijkanten van het lemmet. Hierdoor blijven gesneden groente minder plakken aan de zijkanten. 

De voordelen van een santokumes in de keuken

Wanneer je al een Frans koksmes in huis hebt dan vraag jij je wellicht af waarom je nog een santokumes nodig hebt. En het klopt: er zijn andere messen die een aantal van de dingen kunnen waar een santokumes bekend om staat. Dit type keukengerei is echter zo divers dat het ontzettend geliefd is als aanvulling op of vervanging van andere messen. Dat heeft een aantal redenen.

Allereerst is de veelzijdigheid van dit mes een reden dat het zoveel wordt gebruikt tegenwoordig. Het mes heeft niet voor niks de bijnaam ‘de drie deugden’. Er zijn een hoop dingen die je kunt doen met dit keukengerei waar je in andere gevallen waarschijnlijk twee of meer messen voor nodig zou hebben. Een groot blok met vijf of meer messen is verleden tijd dankzij deze handige variant.

Met dit santokumeskun je namelijk dun snijden, hakken en fijnhakken. Dat wil zeggen dat je groente op veel verschillende manieren kunt bewerken, afhankelijk van het gerecht. Maar dit mes is ook uitermate geschikt voor bijvoorbeeld vlees of vis. Een prachtige, verse filet in blokjes hakken was nog nooit zo simpel. 

Dankzij de veelzijdigheid van dit mes bespaar je er dus ook kosten mee. Zie het als een gereedschap met meerdere functies: je hoeft niet afzonderlijke producten te kopen en deze dus ook niet te onderhouden en vervangen. Dat scheelt allemaal tijd en geld. 

Het santokumes is bovendien dunner dan een regulier koksmes en is ook van veel harder materiaal. Daardoor kun je er extra fijn mee snijden, ook wanneer het om een vrij hard product gaat. Dit mes staat absoluut voor werken met precisie. In de meeste gevallen zijn ze gemaakt van verhard roestvrij staal maar er zijn uitzonderingen. 

Deze soorten santokumessen zijn er

De algemene kenmerken van een santokumes komen over het algemeen overeen met het originele ontwerp. Net als met andere producten echter, zijn er verschillende variaties op dat originele idee. Daarom zijn er ook een aantal verschillende soorten om uit te kiezen. Welke variaties er mogelijk zijn dat ontdek je hieronder.

Allereerst verschillen deze messen in materiaal. Zoal je eerder al kon lezen, zijn veel santokumessen gemaakt van verhard roestvrij staal. Dat is een zeer stevig materiaal en – zoals de naam al doet vermoeden – het roest niet. Het lemmet, ofwel het deel van het keukengerei waarmee je snijdt, is dan van dit materiaal gemaakt. Het handvat kan van een ander materiaal gemaakt zijn. Hoewel roestvrijstaal dus niet snel roest, is het toch een goed idee om je mes met de hand af te wassen.

Een andere optie is een lemmet van damascus staal. Dit materiaal noemen we ook wel damaststaal. In essentie is dit een combinatie van verschillende materialen die aan elkaar gesmeed zijn. Daardoor krijg je een nieuw materiaal dat alle positieve eigenschappen van die andere materialen bevat. Damas staal heeft een harde kern voor het zwaardere snijwerk maar ook zachtere buitenlagen om te zorgen dat het met niet snel scheurt. Hierdoor ontstaat er bovendien een patroon in het snijvlak dat bij elk mesje uniek is. Vind je een bijzonder uiterlijk en unieke eigenschappen belangrijk? Dan is dit de beste keuze voor jou.

Keramiek is een derde optie als het aankomt op de materiaalkeuze voor je santokumessen. Keramiek heeft een hoge hardheid en is behoorlijk slijtvast in vergelijking met de andere materiaalsoorten. Daar staat echter tegenover dat het materiaal broos is en lastig te slijpen. Daarom kiezen vaak alleen professionals voor dit materiaal. Tot slot kun je nog kiezen voor koolstofstaal, een zeer hard materiaal dat lang scherp blijft. Het nadeel daarvan is echter dat het wel erg gevoelig is voor roest. Was het dus voorzichtig en gooi het zeker niet in een vaatwasser. 

Het materiaal van het handvat kan ook sterk verschillen. Welke soort je daarin het beste kunt kiezen hangt vooral af van smaak en comfort. Doorgaans zijn de handvatten gemaakt van hout, metaal of kunststof. Er zijn ook uitzonderingen zoals micarta. 

Hier moet je op letten bij de aanschaf van een santokumes

Als het gaat om dure, kwalitatieve koksmessen zoals het santokumes dan zijn er een aantal zaken waarvan je op de hoogte moet zijn om te zorgen dat je zo lang mogelijk gebruik kunt maken van dit veelzijdige mes.

Allereerst is het goed om het mes niet in de vaatwasser te reinigen. Er zijn absoluut materiaalsoorten die hier goed tegen kunnen, zoals het roestvrij staal. Het nadeel ervan is echter dat je mesje sneller bot wordt en slijpen veel gedoe is. Ook beschadig je de vorm en het handvat wellicht door het zo heet te wassen. Reinig je met liever voorzichtig onder een lauwe kraan met een niet te korrelige spons. 

Denk daarnaast goed na over de materiaalsoort die je kiest. Wil je er weinig onderhoud aan hebben? Dan is roestvrij staal een goede optie en keramiek geen goed idee. Ben je erop uit om vooral door harde producten heen te snijden? Kies dan damascus staal of koolstofstaal. Kortom: bedenk hoe je het keukengerei wil gebruiken en pas daar de samenstelling op aan. 

Houd daarnaast rekening met het lemmet. Wat voor jou de perfecte afmeting is hangt natuurlijk ook samen met wat je ermee wil kunnen snijden. Er zijn verschillende formaten om uit te kiezen en het maakt nogal uit of je een meloen wil snijden of een stukje kipfilet.