Wat is een vijzel?

Een vijzel wordt al honderden jaren in keukens over de hele wereld gebruikt. Het hulpmiddel bedoeld voor in de keuken bestaat uit twee onderdelen, namelijk de beker en de stamper.

Het werkt eigenlijk heel simpel. Je stopt de ingrediënten die jij wil gaan vermalen in de beker en start met vermalen door er met de stamper op te stampen. De vijzel is ook wel bekend onder de naam mortier. Het product wordt gebruikt om kruiden fijn mee te malen. Op deze manier komen er nog meer aroma’s vrij van de kruiden en zullen ze beter tot hun recht komen in jouw gerechten. Daarnaast wordt de mortier gebruikt om overheerlijke dressings, sauzen en compotes mee te maken.

Voor iedereen die een beetje kan koken is dit product dan ook onmisbaar in de keuken. In sommige landen wordt het keukenproduct ook gebruikt om koffiebonen mee te vermalen. Wist je dat de stamper en de beker soms ook gebruikt wordt in apotheken? Het wordt namelijk tevens gebruikt om medicijnen gemakkelijk tot poeder te vermalen zodat deze makkelijker opgenomen kunnen worden.

Dit zijn de voordelen van vijzels

Het is misschien een keukenproduct dat je tot nu toe makkelijk hebt kunnen missen. Als je echter eenmaal een vijzel in huis hebt dan kun je niet meer zonder. Het is een zeer veelzijdig hulpmiddel.

De vijzel is allereerst ideaal om je eigen sauzen en dressings mee te maken. Zelfs een currypasta maak je helemaal zelf met dit handige keukenhulpje. Je hebt geen lastige voedselprocessor nodig maar kunt het simpelweg zelf doen, met de hand.

Het voordeel van al deze producten zelf maken – denk aan sausmixen, dressings en kruidenmixen – is dat je precies weet wat erin zit. Pakjes en zakjes uit de supermarkt zitten vaak vol met overtollige hoeveelheden suiker en zout. Meer dan een mens nodig heeft. Dat is omdat deze producten lang goed moeten blijven in de supermarkt. Als je echter thuis een lekkere currypasta maakt, dan heb je ook zelf in de hand hoeveel zout erin gaat. Langdurige houdbaarheid is dan natuurlijk niet nodig.

Precies om deze reden zijn vijzels ook zo onmisbaar wanneer je graag wil afvallen. Onnodige hoeveelheden suiker en zout binnenkrijgen is niet meer nodig. Ook kun je je eigen gezonde varianten van bepaalde voedingsmiddelen gaan maken.

Deze soorten vijzels zijn er

Nu weten we dat de mortier voor verschillende doeleinden gebruikt kan worden. Ten eerste is het goed om uit te zoeken waar jij de vijzel voor wil gaan gebruiken. Er zijn namelijk verschillende maten, kleuren en vormen op de markt te vinden. Ze zullen allemaal ongetwijfeld goed staan in je keuken en het werk voor je doen, maar het ene product zal beter bij jouw kookkunsten passen dan bij de andere.

Een belangrijk punt om naar te kijken is de diameter van de vijzel. Hoe groter de diameter, hoe meer ruimte jij hebt in de vijzel. Wil je het keukenproduct enkel gebruiken voor het vermalen van kruiden? Dan heb je niet een product met een hele grote diameter nodig. 15 centimeter zal in dat gevoel echt wel voldoende zijn.

Ben je ook van plan om zelf dressings, sauzen en compotes te maken? Dan zal je eerder moeten kijken naar een diameter van ongeveer 18 centimeter. Wil je ook koekjes vermalen of andere grove ingrediënten? Dan zal het interessant zijn om te kijken naar een beker met een diameter van rond de 20 centimeter. Met zo een formaat heb je genoeg ruimte om je favoriete gerechten en desserts in elkaar te zetten.

Zo ga je veilig te werk met vijzels

Veiligheid is noodzakelijk in de keuken. Hier kunnen namelijk erg makkelijk ongelukken gebeuren. Zeker als je wat minder ervaren bent, zit een ongeluk vaak in een klein hoekje. Vijzels zijn over het algemeen gemaakt van graniet en dat is goed.

Graniet is erg stevig materiaal en daardoor stevig genoeg om ervoor te zorgen dat jij zorgeloos ingrediënten kan vermalen. Door het graniet is dit hulpmiddel voor in de keuken wel erg zwaar, sommige varianten wegen zelfs 5 kilogram. Als deze in een ongelukkig moment van het keukenblad zou vallen heb je erg veel schade, dat kan je beter voorkomen. Om dat te voorkomen hebben producenten een speciale antislip pad bedacht. De vijzel kan hierop geplaatst worden en zal met behulp van de pad niet omvallen als je net iets te enthousiast aan het vermalen bent.

Niet alle beschikbare producten op de markt hebben deze antislip pad. Als veiligheid voorop staat in jouw keuken, is het belangrijk om uit te zoeken of de beker die jij op het oog hebt, standaard een antislip pad krijgt meegeleverd.

Wist je dat je alles kunt vermalen met vijzels? Dus niet alleen voedingsmiddelen. Sterker nog, dat is niet eens waar dit hulpmiddel voor is uitgevonden. Je kunt er namelijk heel goed andere producten mee vermalen. Denk dan bijvoorbeeld aan medicijnen welke je graag wil verpulveren, om ze bijvoorbeeld makkelijker in te nemen. Of omdat ze voor je huisdier zijn en je ze door de voeding wil verwerken.

Langdurig gebruik van je vijzel maken

Nadat je de hele avond in de keuken aan het werk bent geweest en alle gasten hebben kunnen genieten van jouw lekkere gerechten, is het tijd om schoon te maken. Het minst leuke klusje van de hele avond, maar het hoort er helaas bij. De meeste vijzels zal je ouderwets met de hand moeten afwassen. Het materiaal is namelijk vaak te zwaar of kwetsbaar om in de vaatwasser gestopt te worden.

Als je net een heerlijke guacamole hebt gemaakt dan kan het nog best wel even een taak zijn om alles weer schoon te maken. Er zijn dan ook producten op de markt die wel geschikt zijn voor de vaatwasser. Ideaal voor als je geen zin hebt om alles zelf schoon te maken. Als jij graag een vijzel wil hebben voor in de vaatwasser moet je hier dus even goed op letten bij de aankoop.

Sommige professionele koks zweren er trouwens bij dat je een vijzel helemaal niet te vaak moet schoonmaken. Met name wanneer je er kruidenmengsels en dressings in klaarmaakt dan kun je dit erin laten zitten voor meer textuur en smaak bij je volgende gerecht. De meningen over deze methode zijn verdeeld.

Wat doet een vijzel

Vijzels zelf doen niet zoveel. Jij doet al het werk maar een vijzel maakt het leven in de keuken wel een stuk makkelijker. Een vijzel is namelijk erg handig wanneer je graag kookt met specerijen en kruiden. Met dit keukengerei kun je kruiden malen en vermengen. Het voordeel van een vijzel tov een hakselaar is dat in het mengsel wat je met de vijzel creeërt veel meer smaak blijft zitten. Je pasta smaakt beter met pesto van verse basilicum en pijboompitten uit de vijzel dan uit de hakselaar, neem dat maar van ons aan. De toepassing van een vijzel en een hakselaar kan dus wel hetzelfde zijn, maar de smaak van het resultaat is anders.

Welk materiaal vijzel moet ik kiezen?

Een vijzel bestaat uit een beker en een stamper. Met de stamper kun je droge ingrediënten, zoals verse kruiden en specerijen of noten fijnstampen. Dat lukt het beste als de vijzel een ruwe binnenkant heeft. Dat zorgt namelijk voor wat extra wrijving. Een vijzel kan gemaakt zijn van verschillende materialen. Meestala wordt er gekozen voor hard materiaal. Een vijzel krijgt namelijk nogal wat te verduren.

Een goede vijzel is een zware vijzel. Want als een vijzel zwaar is, dan vliegt hij niet zomaar de keuken door als je even extra kracht zet om een nootje te kraken. Er wordt bijvoorbeeld gekozen voor zwaar natuursteen, graniet of marmer en soms zelfs voor gietijzer of metaal. Porselein, keramiek, aardewerk en zelfs kristallen vijzels zie je ook wel eens, maar dit zijn eerder souvenirs omdat ze niet stevig genoeg zijn. Populaire categorieën vijzel zijn:

Granieten vijzel

Een granieten vijzel is perfect voor het fijnmalen en mengen van kruiden en specerijen. Je kunt er ook vloeibare ingrediënten aan toevoegen. Een granieten vijzel is zwaar dus blijft stevig staan. De granieten stamper zorgt ervoor dat je minder kracht hoeft te zetten. Koop je een granieten vijzel met een schenktuit, dan is het makkelijker om vloeibare ingrediënten zoals olijfolie of sauzen uit te kunnen schenken.

Houten vijzel

Een houten vijzel is wat zachter en lichter dan een vijzel van graniet of marmer. Deze vijzels worden meestal van olijfbomenhout gemaakt. Dit hout is niet poreus en vrij stevig. Houten vijzels zijn over het algemeen goedkoper, maar dan ook net iets minder geschikt voor het zware werk.

Marmeren vijzel

De marmeren vijzel heeft dezelfde eigenschappen als de granieten vijzel. Ook dit is een goed product voor het kneuzen van bijvoorbeeld zaden of knoflook. Een marmeren vermaler is ook met schenktuit te koop.

Waar kan ik een vijzel kopen?

Natuurlijk kun je een vijzel kopen in een zaak waar ze keukenspullen verkopen. En ook in de goedkopere huis- tuin- en keukenwinkels kun je vezels vinden. Dit zijn kwalitatief vaak niet de beste vijzels. Daarom kun je beter online zoeken naar je ideale keukenhulp voor het vermalen van specerijen. Je kunt dan ook makkelijk veel verschillende soorten met elkaar vergelijken. Maak jij binnenkort lekkere pesto met verse kruiden?